آیا تا کنون به این مساله فکر کرده‌اید که اگر بتوانیم علت فرآیند پیر شدن سلول‌ها را پیدا کنیم، می‌توانیم با آن مقابله کنیم و شاید هم روزی بتوانیم جلوی بروز آن را بگیریم؟

به گزارش بخش سلامت مجله تایم دکتر دیوید سینکلر، استاد ژنتیک دانشکده پزشکی هاروارد که از پژوهشگران برجسته در زمینه سالمندی است، در این باره می گوید: از منظر زیست شناسی عامل اصلی سالمندی و پیری سلول های بدن، کمبود و نبود اکسیژن است. به عبارت دقیق تر، مولد انرژی سلول های بدن، که به میتوکندری معروف است، بدون اکسیژن کارایی خود را از دست می دهد و نمی تواند وظیفه اصلی اش را بدرستی انجام دهد؛ یعنی دیگر نمی تواند مانند گذشته سوخت های فیزیولوژیک بدن، مانند گلوکز را به انرژی تبدیل کند. به این ترتیب سلول رفته رفته پیر می شود و می میرد.

بتازگی سینکلر و همکارانش مقاله ای در مجله سل (Cell) منتشر کرده و در آن برای نخستین بار توضیح داده اند یک ماده مرکب می تواند سلول های پیر را از راه رفته بازگرداند و دوباره آنها را پرتوان و جوان سازد. جالب است بدانید این ماده مرکب یک ماده شیمیایی طبیعی به نام NAD است که در بیشتر سلول های جوان تولید می شود و نقش تعیین کننده ای در فرآیند سوخت وساز دارد. این گروه پژوهشی در آزمایشی روی موش ها دریافته است اگر فقط به مدت یک هفته این ماده شیمیایی را به موش های مسن بدهیم، بافت بدن موش های دو ساله بسیار شبیه بافت بدن موش های شش ماهه خواهد شد. (اگر بخواهیم این تغییر را در مقیاس سن و سال انسان ها بیان کنیم، مانند آن است که بگوییم سلول های یک فرد شصت ساله به سلول های یک فرد بیست ساله تبدیل خواهد شد).

سینکلر می گوید، با گذشت زمان پستانداران پا به سن می گذارند و در خلال همین فرآیند سالمندی میزان ماده شیمیایی NAD در بدن آنها حدود ۵۰ درصد کاهش می یابد. با کم شدن این ترکیب شیمیایی در بدن، سوخت وساز با دشواری انجام شده و منابع انرژی حاصل از فعالیت های میتوکندری ضعیف می شود. به همین دلیل سلول ها از میزان مورد نیاز انرژی بی بهره می مانند و در برابر عوارض و خطرات سالمندی، یعنی التهاب، ضعف ماهیچه ای و سوخت وسازِ کندتر، آسیب پذیر خواهند شد.

اگر بتوانیم مقادیری کافی از NAD به این سلول ها برسانیم، در واقع می توانیم آنها را گول بزنیم و این تصور را برایشان ایجاد کنیم که دوباره جوان شده اند. به این ترتیب به لحاظ نظری می توان فرآیند پیری را معکوس کرد. سینکلر می گوید: «هنگامی که ما این مولکول را به سلول های مسن می رسانیم، این سلول ها گمان می کنند مقادیر اکسیژن دریافتی دوباره به میزان کاملا طبیعی بازگشته و این گونه است که همه چیز از نو آغاز می شود.»

تا اینجای کار سینکلر و گروه پژوهشی اش به این نتیجه رسیده اند NAD را می توان کلید قفل دروازه جوانی، که پشت سر سلول های مسن بسته شده بود، به حساب آورد. با این حال او حاضر نیست خیالبافی کند و این ماده را اکسیر جوانی یا آب حیات بنامد. او در این باره می گوید: «در واقع این ماده با معکوس کردن روند سالمندی، فقط می تواند زمانی بیش از آنچه اکنون در اختیار داریم برایمان بخرد.»

اما کار سینکلر هنوز به پایان نرسیده است. او می خواهد در گام بعدی NADرا به آب آشامیدنی موش ها بیفزاید و ببیند آیا آنها واقعا دیرتر از قبل به اختلالات و بیماری های مزمن مرتبط با سالمندی، مانند التهاب، ضعف ماهیچه ای، سرطان و دیابت، مبتلا خواهند شد. نتایج این گام می تواند زمینه بسیار مناسبی برای محققان حوزه سرطان نیز پدید آورد، زیرا توده های سرطانی معمولا در شرایط کمبود اکسیژن رشد می کنند و در بیماران مسن تر رواج بیشتری دارند.

البته سینکلر همین حالا و پیش از انجام هر آزمایش دیگری نیز به استفاده از NADدر بدن انسان خوشبین است؛ زیرا می گوید این ماده شیمیایی یک ماده طبیعی متعلق به بدن انسان است و طبعا اثرات نامطلوب بسیار کمی در پی خواهد داشت. او می گوید: «اگر بدن انسان آرام آرام تحلیل می رود و توان تنظیم خودش را به طور موثر از دست می دهد، ما می توانیم آن را دوباره به شرایطی بازگردانیم که در دهه های دوم و سوم زندگی اش قرار داشته است.» آیا این خوشبینی ها در حد آرزو باقی خواهد ماند یا روزی جامه عمل به تن خواهد کرد؟