استفاده از واژه آزادی کار سختی است. نه اینکه ترس داشته باشد، بلکه سخت است. آنقدر به غلط از آن استفاده کرده‌ایم که معنای واقعی‌اش را از دست داده و دیگر چیزی جز یک توهم از آن باقی نمانده است. شاید فرهنگ و جامعه متن‌باز هم صرفن توهمی از آزادی برای ارضای احساسی خاص در ما باشد باشد ولی با این حال در شرایط فعلی چاره‌ای جز تمکین آن نداریم.

هر روزی که می‌گذرد اخبار مربوط به جاسوسی نرم‌افزارها و برنامه‌های تحت وب از کاربران‌شان بیشتر شنیده می‌شود. یکی به بهانه بهتر کردن تجربه کاربری، دیگری برای تشخیص الگوی خرید  و پیش‌بینی خریدهای آتی، آن یکی به بهانه امنیت ملی، همه و همه در حال مکش جز به جز اطلاعاتی از ما هستند که در فضای مجازی قرار می‌گیرد. دیگر آگاهی از دزدی اطلاعات حریم شخصی، به یک خرد جمعی تبدیل شده و  حتی در برخی مواقع اهمیت خود را برایمان از دست داده است. دیگر Backdoorهایی که در محصولات Windows، Apple و Amazon تعبیه شده قابل کتمان نیستند و اسنادی که نشان می‌دهند Adobe و Android چه حجم عظیمی از اطلاعات را به شرکت‌هایشان ارسال می‌کنند در همه جا پخش شده است، و مطمئنن این‌ها فقط بخش کوچکی از فاجعه در حال رخداد است.

شاید، تنها دلخوشی فعالان مدنی توسعه نرم‌افزار متن باز باشد، نه به این خاطر که امکان جاسوسی اطلاعات در آن وجود ندارد بلکه به این خاطر که اگر چنین اتفاقی بیافتد قابل ردیابی و تغییر است. متن‌باز برخواسته از جامعه‌های داوطلبانه است. جامعه‌هایی که با همه وجود سعی می‌کنند هوای آن را داشته باشند و اجازه ندهند هیچ رفتاری فلسفه آزادی آن را نقض کند.

ولی اتفاقی که اخیرن رخ داد، شاید یکی از مهم‌ترین شوک‌هایی بود که در چند سال اخیر به جامعه متن‌باز وارد شده بود.Ubuntu، یکی از پرطرفدارترین توزیع‌های GNU در حال ارسال اطلاعات جستجوی کاربرانش به سرورهایCanonical و شرکت Amazon بود. 

این موضوع، توجه بسیاری را به خود جلب کرد ولی مطمئنن تندترین واکنش مربوط به Richard Stallman، معمار تفکر متن‌باز بود. با وجود اینکه Amazon و Canonical توجیه‌های زیادی برای این‌کار خود آوردند ولی Stallman آن را یک تخطی بزرگ می‌دانست و کاربران Ubuntu را دعوت به ترک آن کرد. او در پست وبلاگ خود می‌نویسد:

مهم نیست که این کار با چه هدفی انجام شده است، حتی اگر همه درآمد آن هم برای توسعه متن‌باز خرج شود، من معتقدم که Ubuntu دچار اشتباه بزرگی شده است. هرچند جامعه متن باز این مشکل را به خودی خود حل خواهد کرد، ما بدافزارهای Ubuntu را حذف می‌کنیم و نسخه جدیدی را ارائه می‌دهیم.

Trisquel: رویای دنیای کاملن آزاد

بنیاد نرم‌افزار آزاد سیستم عامل Trisquel را  که یک توزیع کاملن آزاد بر پایه Ubuntu است در سال ۲۰۰۵ ارائه کرده است و در حال حاضر نیز به توسعه آن می‌پردازد. خود بنیاد به دقت هسته و برنامه‌هایی که روی آن نصب می‌شوند را بررسی می‌کند تا نکند حتی یک خط کد در  بخشی از آن وجود داشته باشد که جزیی ترین اطلاعات را برای سوءاستفاده ارسال کند. هسته Trisquel از Linux-libre تشکیل شده که نام پروژه‌ای از بنیاد نرم‌افزار آزاد آمریکای لاتین است که به نگهداری و نشر هسته‌ای صد درصد آزاد بر پایه‌ی هسته‌ی لینوکس می‌پردازد. بر اساس آن، کلیه‌ی نرم‌افزارهایی که بدون کد متن در لینوکس به کار رفته‌اند یا کد متنشان تا حدودی گیج‌کننده یا پنهان است، یا از پروانه‌های نا آزادی استفاده می‌کنند که اجازه‌ی تغییر در نرم‌افزار را نمی‌دهد، یا به نوعی لازم می‌دارند که از نرم‌افزارهای نا آزاد دیگر استفاده شود، کنار گذاشته می‌شود.

همینطور Trisquel از Abrowser که بر اساس موتور Mozilla است بعنوان مرورگر استفاده می‌کند و با توجه به سیاست‌های شرکت Adobe، فلش پلیر این شرکت را پشتیبانی نمی‌کند و جی‌نش را جایگزین آن کرده است.

Trisquel که هم‌اکنون تمامی سرورهای پروژه GNU برروی آن هستند، مانند اغلب توزیع‌های لینوکس ساده و سریع است و پاسخگوی تمامی نیازهایی است که یک کاربر نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای ممکن است از سیستم عامل خود داشته باشد.